Braakballen
Braakballen,
ook wel uilenballen genoemd, zijn samengeperste ballen van onverteerde
voedselresten als botjes, haren en veren, onverteerbare stukje chitine pantsers
van insecten en plantenresten. Braakballen zijn vooral bekend van uilen, maar
ook andere vogelsoorten zoals meeuwen, reigers, kraaiachtigen, klauwieren en
roofvogels braken hun niet verteerde voedselresten uit. Vogels zijn hiertoe in
staat doordat hun maag uit twee delen bestaat: de kliermaag en de spiermaag. In
de spiermaag worden de onverteerde resten tot een bal geperst en met een laagje
slijm erover is het makkelijk om ze via de slokdarm naar buiten te wurmen. Samen
met het slijm dienen de haren van de gegeten muizen als 'bindmiddel'.
De braakballen zijn bij uitstek geschikt voor onderzoek naar kleine zoogdieren
omdat uilen hun prooidieren met huid en haar doorslikken en hun maagsappen de
niet verteerbare resten redelijk in tact laten.
Roofvogels hebben weliswaar sterker maagsap dan uilen, maar plukken hun prooien
waardoor de botjes van deze prooidieren niet in de braakballen terechtkomen. Bij
vogels als meeuwen en kraaien zijn de braakballen sterk wisselend van vorm en
inhoud, afhankelijk van het zeer gevarieerde menu van deze vogels.
Uilen produceren een a twee braakballen per dag. Dit hangt uiteraard samen met
de hoeveelheid voedsel die ze hebben gegeten.
Braakballen van de ransuil, de bosuil, de
steenuil en de kerkuil
De ransuil broedt in bomen,
meestal in oude nesten van kraaien of eksters. Hij broedt vooral in kleine
bosjes, singels en bosranden in open en halfopen landschappen. Ransuilen zitten
vaak op dezelfde takken in een bepaalde boom. Onder deze roestplaats
(slaapplaats van uilen) kun je de braakballen van de ransuil aantreffen. Je
treft in deze braakballen vooral woelmuizen, ware muizen en soms vogels aan.
De bosuil broedt in
grote boomholtes van bomen die in een goed ontwikkeld loofbos staan. Ook broedt
de bosuil in een nestkast. De braakballen deponeert hij echter her en der in het
bos en zijn daardoor moeilijk te vinden. In de braakballen tref je resten aan
van vooral spitsmuizen, woelmuizen en ware muizen.
De steenuil broedt in holtes van fruitbomen, wilgen of notenbomen, maar ze
kruipen ook tussen het dak van schuurtjes. De steenuil broedt ook in een
nestkast. In die nestkast liggen vaak braakballen. Het voedsel van de steenuil
bestaat voor 90% uit insecten. In de braakballen tref je onderkaakjes van muizen
aan, maar vooral resten van insecten, zoals dekschildjes van torretjes, resten
van meikevers en de achterste 'stekeltjes' van oorwormen.
De kerkuil leeft in kasten op zolders van schuren bij boerderijen. De
braakballen worden in de kast geproduceerd. In de braakballen tref je vooral
spitsmuizen, woelmuizen en ware muizen aan. De schedeltjes van deze muizen
zitten vaak nog compleet in de braakbal.
Blauwe reigers
Het is goed om ook
eens naar de grond te kijken bij een bezoek aan een kolonie van blauwe reigers,
in plaats van alleen maar omhoog naar de nesten te turen. Deze vogel produceert
zwarte braakballen ter grootte van een tennisbal. De zwarte kleur is afkomstig
van het haar van de mollen die door de reigers behendig op het weiland gevangen
worden. Van de visresten wordt niets teruggevonden, die worden allemaal
verteerd. Visresten geven wel een witte kleur aan de uitwerpselen.
Merels en lijsters
Lijsterachtigen
produceren af en toe ook een braakbal. Deze braakballen bestaan uit droge
grassprieten of kleine takjes. Deze voorwerpen worden ingeslikt omdat zij aan de
prooi, zoals wormen en slakken, blijven plakken. Als de vogels jongen hebben,
zijn zij nogal haastig met foerageren en in die periode worden dan ook de meeste
braakballen gevonden. Later in het jaar hebben ze meer tijd voor het foerageren
en maken ze hun voedsel beter schoon voordat het ingeslikt wordt
IJsvogels
IJsvogels produceren
ook braakballen. Deze bestaan uit visgraatjes en kunnen zo'n drie cm lang en
één cm dik zijn, met een nagenoeg witte kleur. Je zou zeggen dat zo'n klein
vogeltje toch flink last moet hebben van dit steeds terugkerende braken.
De braakballen van ijsvogels worden overigens maar zelden gevonden omdat de
vogel graag op een tak boven het water mag zitten. De braakbal verdwijnt vaak in
het water.
Blauwe reigers
Het is goed om ook
eens naar de grond te kijken bij een bezoek aan een kolonie van blauwe reigers,
in plaats van alleen maar omhoog naar de nesten te turen. Deze vogel produceert
zwarte braakballen ter grootte van een tennisbal. De zwarte kleur is afkomstig
van het haar van de mollen die door de reigers behendig op het weiland gevangen
worden. Van de visresten wordt niets teruggevonden, die worden allemaal
verteerd. Visresten geven wel een witte kleur aan de uitwerpselen.
Gereedschap
voor het uitpluizen en analyseren van braakballen.
een pincet.
een loupe (vergroting 10 ŕ 12 keer).
een schuifmaat of grafiekpapier om de schedels op te meten.
Oude tandenborstel om de tanden en kiezen schoon te maken.
stuk wit papier waarop de boven- en onderkaken verzameld worden.
notitiemateriaal voor het noteren van de prooidieren per braakbal.
doosjes of enveloppen waarin de schedelresten worden bewaard (voorzien van datum
en de vindplaats).
Wist u dat :
Een uil is de enige vogel die blauw kan onderscheiden van
andere kleuren.
Een uil gemakkelijk is te herkennen aan zijn grote kop en zijn enorme ogen.
Een uil kan zijn kop wel 270 graden ronddraaien.
Bij uilen het ene oog hoger zit dan het andere.
De meeste uilen s’nachts op jacht gaan en zich overdag niet vaak zien.
Er 133 soorten uilen bestaan waarvan meer dan 20 op de lijst van de bedreigde
diersoorten voorkomen.
Uilen uitstekende ogen en oren hebben.
Uilen het beste kunnen horen van alle vogels.
Uilen van oudsher een symbool van wijsheid zijn.
Uilen weinig tijd besteden aan het maken van een nest.
De plaats waar uilen regelmatig roesten vallen te herkennen aan de grote
hoeveelheid uitwerpselen en braakballen op de grond.
Elk jaar worden heel wat uilen gedood door snelrijdende auto’s of treinen.
Uilen hun eieren in boomholtes rotsspleten of scheuren in muren leggen.
Alle uilen lange poten en tenen hebben die voorzien zijn van enorme kauwen.
Uilen de prooi meestal in zijn geheel doorslikken.
Uilen er in vele verschillende maten en kleuren zijn.
Er ook vele van verschillende uilen, grote en kleine zijn.
De steenuil een van de kleinste uilen en de oehoe de grootse uilen zijn.
Uilen ontzettend goede ogen hebben waarmee ze vele malen beter in het donker
kunnen kijken.
Voor alle soorten uilen in europa geld dat ze erg zeldzaam zijn.
Voor alle uilen geldt dat ze een schutkleur hebben om niet op te vallen.
Als je ergens een braakbal vind, er een uil in de buurt is.
Er niet meer op uilen gejaagd mag worden.
Mannetjes uilen en vrouwtjes uilen er hetzelfde uit zien.
Onverteerbare delen voedsel door de uilen uitgebraakt worden in de vorm van een
braakbal.
Uilen, hele mooie en nuttige dieren zijn.
